Κρητικό Λεξιλόγιο
αγγίνιο = καινούργιο αγλάκι = τρέξιμο αγλακιχτής = δρομέας αδιάρμιστος = ακατάστατος , αταχτοποίητος αθιβολή = σκέψη, κουβέντα άθος = στάχτη αλαργέρνω = απομακρύνομαι αλάργο = μακριά αμνώγω = ορκίζομαι αμολέρνω = αφήνω, ελευθερώνω αμπελικός = αγροφύλακας αμπλά = αδελφή αμπώθω = σπρώχνω αναβαστώ = υποβαστάζω, στηρίζω αναδακρυώνω = δακρύζω, βουρκώνω αναντρανίζω = σηκώνω τα μάτια ανάπλα […]
Μαντινάδες
Να σ’αγαπούν σου εύχομαι, υγεία κι ευτυχία και τα ονειρά σου αληθινά, να βγουν στο δεκατρία Πρωτοχρονιά μα πως μπορώ τέτοια χαρά να νοιώσω, αν δε σου στείλω μήνυμα τσ’ ευχές μου να σου δώσω. Καινούργιος χρόνος έφτασε χαρές να σε γεμίσει και να σου τρέξουν τα καλά σαν το νερό στη βρύση. Δυο χιλιάδες […]
Μουσικά Όργανα Κρήτης
Τα παραδοσιακά κρητικά λαϊκά μουσικά όργανα είναι το λαγούτο, η λύρα, το βιολί, η βιολόλυρα, το μαντολίνο, η κιθάρα, το μπουλγαρί, ο αυλός και τα τύμπανα. Οι αυλοί και τα τύμπανα Tη χρήση των αυλών και των τυμπάνων στην Kρήτη αναφέρουν οι Έλληνες ορθόδοξοι ιερωμένοι της εποχής από τις αρχές του 15ου και του 17ου […]
Χοροί της Κρήτης
Σύμφωνα με τη μυθολογία η Ρέα ήταν η μεγάλη μητέρα-θεά που πρωτοδίδαξε την ορχηστική τέχνη στους Κουρήτες για να καλύψουν τα κλάματα του νεογέννητου Δία! Ο χορός λοιπόν από τα πανάρχαια χρόνια έχει μπει βαθιά στη ζωή του Κρητικού, ο οποίος χορεύοντας δείχνει την αντρειοσύνη του και την παλληκαριά του. Ιδιαίτερα ονομαστοί στην Κρήτη, από […]
Γυναικεία Φορεσιά Κρήτης
Παρ΄ ότι από το 1204 η Κρήτη ενετοκρατείται, η Κρητικιά αρχόντισσα διατηρεί το βυζαντινό φόρεμα για δυόμισι αιώνες ακόμη έως την πτώση της Κωνσταντινούπολης (1453). Από την κατάλυση όμως της βυζαντινής αυτοκρατορίας και έπειτα, η κρητική γυναικεία φορεσιά αλλάζει, καθώς εξελίσσεται σύμφωνα με τις βενετσιάνικες επιδράσεις. Οι Κρητικές ντύνονται, λοιπόν, ποικιλόμορφα και δεν τηρούν συγκεκριμένη […]
Ανδρική Φορεσιά Κρήτης
Οι Κρήτες για δύο αιώνες μετά τη βενετσιάνικη κατάκτηση (1204) συνέχισαν να φορούν τα βυζαντινά ενδύματα. Κατόπιν υιοθέτησαν τη βενετσιάνικη μόδα. Η ανδρική παραδοσιακή φορεσιά με τη βράκα κάνει την εμφάνισή της στις αρχές του 16ου αιώνα. Η προέλευση ωστόσο της βράκας απασχόλησε πολλούς. Η άποψη ότι ήταν άγνωστη στην Κρήτη πριν από την τουρκική […]
Πρέβελη, το τελευταίο καταφύγιο
Μια περιήγηση στη ΜΟΝΗ ΠΡΕΒΕΛΗ, στη Νότια Κρήτη, στο ομώνυμο φαράγγι και τη γύρω περιοχή. Αναφέρεται η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής αλλά και τα προβλήματα που τις απειλούν, ενώ γίνεται αναδρομή στην ιστορία του ιστορικού μοναστηριού, από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, με ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο που αυτό διαδραμάτισε κατά τη Γερμανική […]
Ένωσις ή θάνατος – ΕΡΤ
Το ιστορικό αυτό ντοκιμαντέρ αναφέρεται στην ΚΡΗΤΗ κατά το διάστημα κατοχής της από τους ΤΟΥΡΚΟΥΣ, της απελευθέρωσής της και της ένωσής της με την ΕΛΛΑΔΑ. Γίνεται αναφορά σε όλους τους κατακτητές που πέρασαν από το νησί και στις ενέργειές τους, τονίζοντας, όμως, ότι την πιο σκληρή συμπεριφορά είχαν οι ΤΟΥΡΚΟΙ, οι οποίοι σκόρπισαν παντού τον […]
Το ανάκτορο της Κνωσού
Σε αυτό το επεισόδιο η περιήγηση γίνεται στο δαιδαλώδες Ανάκτορο της ΚΝΩΣΟΥ, το οποίο έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη του Άγγλου αρχαιολόγου ΑΡΘΟΥΡ ΕΒΑΝΣ. Παράλληλα, ο αφηγητής της εκπομπής, ΧΑΡΗΣ ΣΩΖΟΣ, και ο αρχαιολόγος ΑΝΤΩΝΗΣ ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ παραθέτουν σημαντικές πληροφορίες για το ανάκτορο της ΚΝΩΣΟΥ και για τον ΜΙΝΩΙΚΟ Πολιτισμό.
Οι μαντινάδες των βοσκών
Οι μαντινάδες είναι ένας από τους πιο σπάνιους, σε όλο τον κόσμο, τρόπους ποιητικής έκφρασης. Η εκπομπή παρουσιάζει σημαντικούς ”μαντιναδολόγους” – βοσκούς στα κοπάδια και τις βραδινές συναντήσεις τους με σπουδαίους μουσικούς στα καφενεία του χωριού, στους καλοκαιρινούς γάμους και τα γλέντια, όπου οι διάλογοι με μαντινάδες ανταλλάσσονται φορτισμένοι με μεγάλη ποιητική ένταση.
Ταμπα-Χανιώτικα
Στα Χανιά της Κρήτης μας οδηγεί αυτή την εκπομπή του ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΡΩΜΕΝΑ, για να μας παρουσιάσει τον ξεχωριστό μουσικό χαρακτήρα της πανέμορφης πόλης. Εκεί συναντά δύο σημαντικούς μουσικούς δεξιοτέχνες, τον Στέλιο και τον Λεωνίδα Λαϊνάκη και δύο ιδιαίτερα μουσικά όργανα. Το λαούτο και το μπουλγκαρί. Οι δύο αυτοί μουσικοί, συνδυάζουν στη δημιουργία τους τα […]
ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΝΤΑΚΗΣ
Το επεισόδιο της εκπομπής “ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ” είναι αφιερωμένο στον Κρητικό λυράρη και τραγουδιστή ΚΩΣΤΑ ΜΟΥΝΤΑΚΗ (γεν.1926). Παρουσιάζεται το χωριό όπου γεννήθηκε ο καλλιτέχνης, η Αλφά Μυλοποτάμου, καθώς και εικόνες από διάφορα μέρη της Κρήτης που συνδέονται με τη ζωή του λυράρη. Όλη η εκπομπή είναι διανθισμένη με τραγούδια και σκοπούς από τη λύρα του ΚΩΣΤΑ ΜΟΥΝΤΑΚΗ, […]
“άνθρωπος όταν αγαπά…”
Η αντρική φορεσιά της Κρήτης
Η κινηματογραφική σειρά εκπομπών έρευνας, μελέτης και καταγραφής, με το γενικό τίτλο «Αυτή είναι η Κρήτη», αποτελεί μια θεματική ενότητα, για την καθολική αναγνώριση του Κρητικού χώρου. Η μοναδική αντρική, αλλά και η γυναικεία κρητική φορεσιά, αποτελούν θέματα έρευνας, μελέτης και παρουσίασης στις ταινίες που είναι αφιερωμένες στο βασικό αυτό λαογραφικό κεφάλαιο της Μεγαλονήσου. […]
Κοντομαρί – Η πρώτη εκτέλεση αμάχων
Η «Μηχανή του Χρόνου» μετά από έρευνα τριών χρόνων παρουσιάζει τις μαρτυρίες όσων έζησαν τα γεγονότα. Ανάμεσα στις μαρτυρίες ξεχωρίζει αυτή του Χρήστου Παπαδάκη, ο οποίος επέζησε της εκτέλεσης επειδή βγήκε από την γραμμή του θανάτου την τελευταία στιγμή. Την Γερμανική εκδοχή των γεγονότων δίνουν δύο αλεξιπτωτιστές, ο Ερβιν Κουρκόφσκι και ο Έμριχ Γκόντφριντ, που […]